Lean vs. Lean Six Sigma – wat is het verschil (en waarom het ertoe doet)
Geen semantisch spelletje
“Wij doen Lean.”
“Oh, wij doen Lean Six Sigma.”
Maar wat is nou echt het verschil tussen Lean en Lean Six Sigma? En belangrijker nog: wanneer kies je voor het één, en wanneer voor het ander?
In deze blog leg ik de verschillen helder uit. Niet vanuit dogma, maar vanuit praktijk. Want of je nou werkt aan procesverbetering, cultuurverandering of klantwaarde: je hebt baat bij helderheid. Niet alles op één hoop gooien. Weten waar je voor kiest.
Even terug naar de basis
Wat is Lean?
Lean is een filosofie én een set van praktische principes om klantwaarde te maximaliseren en verspilling te minimaliseren. Ontstaan bij Toyota, met de focus op:
- Continu verbeteren (Kaizen)
- Respect voor mensen
- Waardestroomdenken (Value Stream)
- Visueel management
- Werken met standaarden
- Probleemoplossing aan de bron (Gemba)
Lean draait om mensgedreven procesverbetering. Met teams. Op de vloer. Met veel aandacht voor gedrag, samenwerking en ritme.
Wat is Lean Six Sigma?
Lean Six Sigma combineert Lean met de statistische tools uit Six Sigma. Ontstaan in de VS (Motorola/GE) met als doel: procesvariatie verminderen en kwaliteit verhogen. Het zwaartepunt ligt op:
- Statistische data-analyse
- Projectmatige aanpak (DMAIC)
- Certificering in ‘belts’ (Yellow, Green, Black) (hoewel je deze ook steeds meer in Lean ziet)
- Grondige metingen, hypotheses en verificatie
Lean Six Sigma is daarmee formeler, projectmatiger en technischer dan Lean.
De belangrijkste verschillen
| Aspect | Lean | Lean Six Sigma |
|---|---|---|
| Focus | Klantwaarde en flow | Variatie en defecten reduceren |
| Aanpak | Continu verbeteren, dagritme, visueel | Projectmatig via DMAIC-cyclus |
| Tools | Kaizen, A3, 5S, VSM, Obeya | SPC, hypothesis testing, Minitab |
| Mensen | Iedereen verbetert mee | Experts (belts) leiden projecten |
| Cultuur | Gedrag, leiderschap, leren | Data, structuur, nauwkeurigheid |
| Complexiteit | Laagdrempelig, hands-on | Technisch, statistisch onderlegd |
Beide methodes kunnen waardevol zijn – afhankelijk van je context, doel en volwassenheid van je organisatie.
Wanneer kies je voor wat?
Kies voor Lean als:
- Je organisatie nog weinig ritme heeft in verbeteren
- Je gedrag, eigenaarschap en teamleren wil versterken
- Je vooral zoekt naar flow, klantwaarde en samenwerking
- Je wilt verbeteren vanuit het werk, niet vanuit projecten
Kies voor Lean Six Sigma als:
- Je werkt met complexe processen vol variatie
- Je over veel meetdata beschikt (en de expertise om het te analyseren)
- Je problemen wil oplossen die niet met gezond verstand zichtbaar zijn
- Je organisatie al Leanvaardig is en verdieping zoekt
Of anders gezegd:
Lean begint bij gedrag. Six Sigma begint bij data.
Combineer ze alleen als je ook beide werelden kunt verenigen – in taal, aanpak en cultuur.
Spoiler: de meeste organisaties zijn niet toe aan Six Sigma. Start dus altijd met Lean om de basis op orde te krijgen.
Praktijkvoorbeeld: laboratoriumtransformatie
In een medisch laboratorium begeleidde ik een team dat kampte met lange doorlooptijden van testen. De manager dacht aan een Lean Six Sigma-aanpak: “We moeten metingen doen, en hypotheses testen.
Maar op de werkvloer bleek dat de basisprocessen niet eens eenduidig waren. Verschillende afdelingen werkten volgens verschillende standaarden. Dagstarts ontbraken. Processinformatie was niet zichtbaar. Er was geen gezamenlijk verbeterbord. Er was geen procesdata.
We zijn gestart met Lean: dagstarts, visueel management, gezamenlijke procesmapping, het opzetten van een Obeya. Pas maanden later, toen er meer structuur en eigenaarschap was, is een deel van het team gaan kijken naar diepere analyse van procesdata via dashboarding.
De les? Je hoeft geen Six Sigma in te zetten waar Lean voldoende is. En je moet Lean niet overslaan in de haast om te 'analyseren'.
Veelvoorkomende misverstanden
“Lean is soft, Six Sigma is hard.”
Onzin. Lean heeft aandacht voor de harde (proces) en zachte (gedrag) kant tegelijkertijd. In ieder geval als je het goed toepast.
“Lean is voor de werkvloer, Six Sigma voor analisten.”
Klopt deels en is totaal afhankelijk van de context. Maar als je ze goed verbindt, kunnen beide van elkaar leren.
“Six Sigma is beter voor grote organisaties.”
Alleen als die organisaties ook echt datagedreven én de basis op orde hebben. De randvoorwaarde is de aanwezigheid van procesdata, en die ontbreekt ontzettend vaak.
“We doen Lean Six Sigma.”
Vaak blijkt dat men dan vooral projecten doet onder het Six Sigma-label, zonder Lean-principes te integreren. Men werkt dan met de DMAIC cyclus in plaats van de PDCA cyclus.
Tot slot
Het is verleidelijk om meteen naar een 10 te streven, en Lean Six Sigma op te pakken. Je bent immers hartstikke ambiteus en je team heeft de potentie tot grote verbetering. Maar in de praktijk ontstaat er dan gedoe. Je gebruikt zware tools op simpele problemen. Je ploetert door zonder dat de basis op orde is. Je verliest de kracht van ritme, eigenaarschap en zichtbaar gedrag.
Mijn advies:
🎯 Kies bewust.
🎯 Begin bij het het stimuleren van Lean gedrag.
🎯 Zet data pas in als de basis klopt.
Dan versterk je de kracht van Lean, en benut je de precisie van Six Sigma – zonder elkaar in de weg te zitten.
Zelf aan de slag?
De basis op orde brengen? Zelf leren hoe je processen en samenwerkingen verbetert, zodat iedereen actief meedoet aan continu verbeteren?
Schrijf je dan in voor de Lean Green Belt Verander expert opleiding. De meeste effectieve opleiding in de markt, wanneer je wilt horen tot de top 10% van professionals waarbij continu verbeteren wel lukt.
